Sizin Enneagram Tipiniz Ne?

Şimdi gözlerinizi kapatın ve çocukluğunuza doğru bir yolculuğa başlayın. O dönemde sizinle bağ kuran oyuncaklarınızı, oyun arkadaşlarınızı, çimlerde yalın ayak koşturmanızı, sokakta oyun oynadığınız halinizi bir hayal edin. Birisi size sesleniyor ve söylediği şey ne olabilir? İlk aklınıza geleni anımsamaya çalışın. Peki, benim hayallerim neydi? Hepimiz bu dönemlerimizde tamamen bilinçaltımızın yönlendirdiği, salt dürtüsel ve herhangi bir zihin süzgecinden geçmemiş hayallerimizin olduğu yaşlardaydık. Peki, şu an bu ideallerimin neresindeyiz veya bunları yaşayabilme fırsatını kendimize sunuyor muyuz? Acaba şu an kimin hayatını yaşıyoruz?

Ericsson “hayata geçmeyen vizyon yalnızca halüsinasyondur”, der. Başka bir düşünür de benzer durumu “Hayat başkasının hayatını yaşayacak kadar uzun değildir” diyerek anlatır.

Belki şu an hayallerinizi büyük oranda gerçekleştirdiniz, ya da belki de daha uzun bir yolunuz var önünüzde… Aslında her şey kendinize fırsat verip, kendinizi gerçekten tanımakla başlıyor. Burada geçen “Gerçekten” kelimesi gerçekten kritik ? Bu kelime ile aslında kişinin özünü doğal halinde gözlemlemek ve anlamaya çalışmaktan bahsediyoruz.

Peki, mizaç gerçekten doğuştan mı geliyor?

Sizce Barış Manço’yu ve halen çocuklarımızın dillerinde olan şarkılarını popüler yapan neydi? Kendisi hepimizin bildiği başarılı bir halk ozanımız ve her dönem şarkıları 7’den 70’e dinleniyor. Sizce bu başarı nereden geliyor? Sizlere kendisiyle ilgili küçük bir bilgi vereyim. Barış abinin müziğe olan ilgisi daha 1,5 yaşında başlamış, o dönemlerin popüler şarkıları hep dilindeymiş ve bu tutkusu onu çocukluk yıllarında artık müzikle ilgili birisi haline getirmiş. Aslında birçok başarılı sporcu, sanatçı kişiliklere de baktığımızda çocukluk yıllarına dayanan mutlaka benzer hikayeleri vardır. Tam da bu noktada reçete ortada; Barış abi, sanata yatkınlığıyla ilgili mizaçtan gelen potansiyelini daha bu yıllarda keşfetti ve kendisine inandı, desteklendi, sonuç olarak da başardı. İşte tam bu noktada “potansiyelinize siz de inanın ki, performansınız ortaya güzelce çıksın”, cümlesini rahatça kurabiliriz.

Mizaç kişiliğe nasıl dönüşür?

Eminim sizler de; mizaç, kişilik, karakter ve dahası ifadeden en az birisini bugüne kadar duymuşsunuzdur. Aynı şeyleri çağrıştırsa da aralarında az da olsa farklılıklar var. Peki, nasıl mı? Artık biliyoruz ki mizacımıza ait yapısal özelliklerinin yetişkin kişilik özelliklerine dönüşme süreci pek çok etken tarafından belirleniyor. Doğuştan getirdiğimiz mizaç özelliklerimizin (duygusallık, hareketlilik, çekingenliğe eğilim, cesarete eğilim, vb.) kişiliğin şekillenmesinde çok büyük önemi olmakla beraber gelişim sürecinde “ebeveyn tavrı, çevre ve eğitim”in de payının büyük olduğunu görüyoruz. Barış abi örneğinde olduğu gibi bizlerin Türk sanat müziği sanatçısı bir annemiz olmayabilir. Kendisi şanslıydı, çünkü böyle bir aileye sahipti evet; ama bizler de potansiyelimizi keşfetmek için hala geç kalmış değiliz. Kendimizi iyice bir gözlemleyip, mizacımızın özüyle iletişime geçerek potansiyelimizi daha iyi anlayabiliriz. Bunun için anahtar bizim elimizde. Peki, tam da bu noktada “biz nasıl keşfedeceğiz bu potansiyeli?”

Gelin sizlere, geçmişi Gılgamış destanlarına dayanan kadim bilgelik eseri Enneagram mizaç özelliklerimizden bahsedeyim. Modelin birinci amacı; kişilerin sahip olduğu mizaçlarını, motivasyonlarını, algı tarzlarını güçlü ve zayıf yönlerini anlamalarını sağlamak. İkincisi; mizaç yapısında var olan gelişime açık alanları tespit edip, onları sağlıklı bir şekilde yönetmek üzere tutum ve tavırları sergilemeyi işaret etmektir.

Enneagram’daki 9 Mizaç Tipi

Enneagram her bir farklı sayılarla isimlendirilmiş öncelik sıralamasının herhangi bir öneminin olmadığı 9’lu mizaç tipinden oluşur. Gelin bu tipleri daha yakından inceleyelim.

1. Mükemmeliyetçi: Bu mizaçtaki kişiler, özellikle ilk çocukluk dönemlerinden itibaren başlayan ve yetişkinlikte de devam eden bir eğilimle alanında uzman, bilgili, dürüst bir otoriteye ihtiyaç duyarlar.

Temel arzusu: Doğru, dürüst, ilkeli, kurallara bağlı

Temel Korkusu: Yanlış olma, ilkesizlik, kurallara uymama, dosdoğru olmama

Güçlü Yönleri: Kalite Odaklı, Disiplinli, Detaycı, Geliştirici

Gelişim Alanları: Eleştirel, Savunmacı, Esnek olmayan, Yargılayıcı

Gelişim Tavsiyesi: Plan iyidir; ancak o yolda çıkabileceklere karşı da toleranslı olmayı öğrenmeleri gerekir. Planı uygulayamadığında esnek olmalıdır. Yolunda gitmeyen kendisinin etki edemediği süreçlerle ilgili Kendisini suçlayıcı davranmamalıdır, Hatalara da toleranslı bakmalıdır.

Başarılı Olacağı Meslekler: Finans Yöneticisi, Aktüerya Uzmanı, Robot Mühendisi, Muhasebe, Hukuk, Kalite kontrol ve Planlama, İş geliştirme uzmanı, Müfettişlik ve Denetçilik, Hakemlik, Tıp, Öğretmenlik, Askerlik/Polislik Bankacılık, Mütercim-tercümanlık, Üretim ve kaynak planlama, Veri Analizi Uzmanı.

2. Yardımsever: Empatisi yüksek, duygusal merkezi temel alan bir profildir. Sevgi ve ilgiyi hep dışarıdan beklediklerinden onlara en büyük tavsiye kimsenin seni takdir etmesine gerek kalmadan da “sen zaten değerlisin” mesajı verilmelidir.

Temel arzusu: İhtiyaç duyulan, aranan, yokluğu hissedilen, desteği veren kişi olma

Temel Korkusu: Vazgeçilebilir-terk edilme

Güçlü Yönleri: Empatik, İyi Dinleyici, Arkadaş Canlısı, Teşvik Edici

Gelişim Alanları: Alıngan, Aşırı Duygusal, Sahiplenici, Sitemkar

Gelişim Tavsiyesi: Duygular kenara konularak mantıkla hareket edebilmeli. Karşı tarafın hatır sormaması yanlış algılanmamalı kişiselleştirilmemeli. Eleştirildiğinde hemen savunmaya geçmemeli. Kendi önceliklerini de göz önünde bulundurmalıdır.

Başarılı Olacağı Meslekler: Kullanıcı Deneyimi Tasarımcısı, Dijital Rehabilitasyon Uzmanı, Genetik Uzmanı, Geriatri Uzmanı, Öğretmenlik, Moda tasarımcısı, Satış ve pazarlama, Sağlık personeli, Tıp, Sosyal organizatörlük, Müşteri temsilciliği, Halkla ilişkiler, Yönetici asistanlığı, Psikolog, Rehberlik ve koçluk, Sosyal yardım çalışanı, Edebiyat- Yazarlık, Gazeteci, Televizyon ve radyo programcılığı, Konuşma terapisti, Etkinlik organizatörü

3. Başarı Odaklı: Azimli ve başarı odaklı bir profil olarak karşımıza çıkar. Yaptıkları diğerleriyle mukayese edilmemeli, bir şeyi yaparken etrafı kırarak dökerek hırsla değil de samimiyet iyi niyet ve doğru sonuca ulaşma üzerine yönlendirmelidir.

Temel arzusu: Başarılı olma, takdir alma ve hayranlık uyandıran biri olma

Temel Korkusu: Başarısızlık, yenilmek, fark edilmeyen değersiz biri olma

Güçlü Yönleri: İçten motivasyonlu, Üretken, Sonuç Odaklı, Çalışkan

Gelişim Alanları: Aşırı rekabetçi, İşkolik, İmaj düşkünü, Kendi görüşlerine çok önem veren

Gelişim Tavsiyesi: Sürekli hedef odaklı olduğundan işkolik olup yaşam çemberini dengede tutamayabilir. Hedefe ulaşırken sergileyeceği bencilce davranışları karşı tarafı kullanma olarak görülebilir. Kendisini başkalarıyla sürekli kıyaslamamalı. Hayatın sadece yaşamdan keyif almaktan ibaret olduğunu unutmamalıdır.

Başarılı Olacağı Meslekler: Kişisel Marka Danışmanı, Drone Pilotu, IOT Uzmanı, Politika, Emlak komisyonculuğu, Sahne sanatları, Profesyonel sporculuk, Sigorta, Halkla İlişkiler, Avukat, Liderlik Rolleri, Satış-Pazarlama, Kişisel Gelişim-Koçluk, Mühendislik, Marka ve imaj danışmanlığı, Şirket temsilciliği, Müşteri hizmetleri, Bankacılık, Finans danışmanlığı, Reklamcılık, Satış direktörlüğü, İş geliştirme, Popüler yazarlık, Menajerlik.

4. Özgün: Derin bakış açısına sahip ve hassas kişilerdir. Bu kişilere karşı şefkatli, dikte etmeyen olduğu gibi kabullenen bir ilişkinin temelleri atılmalıdır.

Temel arzusu: Orijinal, farklı, kendine özgü, romantik, özel biri olma

Temel Korkusu: Olağan, sıradan, standart bir insan olma veya sıradan bir iş üretme.

Güçlü Yönleri: Özgün, Yaratıcı, Estetik bakış açısına sahip, Sanatçı ruhlu

Gelişim Alanları: Aşırı hassas, Melankolik, Karamsar, Aşırı Kıskanç

Gelişim Tavsiyesi: Hiçbir şeyi etiketlemeden bakmalı. Çevreden kendini soyutlamamalı. İlişkilerde insanlara güvenmeyi öğrenebilmeli. Çabuk düşen motivasyonlarını düşürmemeli. Hayatta sorumluluk almayı öğrenebilmelidir.

Başarılı Olacağı Meslekler:  Dijital Rehabilitasyon Uzmanı, Editör/Sanat direktörü, Mimarlık, Peyzaj ve çevre planlama, Konuşma terapisti, BiyoGenetik, Biyo Mühendislik Alanları, Özel ürün tasarımcılığı, Sanat terapisti, Sanat alanları, Sahne sanatları, Edebiyat- yazarlık, Sosyal hizmetler, Tasarım odaklı meslekler, Organik üretim danışmanı, Moda, Sanat yönetmeni/organizatörü, Psikolog, Terapist, Web/Grafik tasarım, Doğal yaşam koçu, Mimarlık/şehir planlama/iç mimari, Dekoratör, Dil ve sosyal bilim alanlarında öğretmenlik, Edebiyat eleştirmeni, Sosyal sorumluluk programları koordinatörlüğü.

5. Araştırmacı: Etrafındaki kişilere çokça soru sormaya eğilimli olan bu kişiler reddedilmedikleri oranda soru sorar, bilgi edinirler. Genelde yalnız başlarına kalmayı mümkünse yaptığı faaliyetlerden bir şeyler öğrenmeyi hatta kitap okumayı severler. Onlara kendi başlarına kalacakları bağımsız bir alan tanınmalıdır.

Temel arzusu: Bilgiyi tümüyle kavrayan ve her şeyi anlamak isteyen. 

Temel Korkusu: İşe yaramama duygusu, bir konuda bilgisiz ve yetersiz olma.

Güçlü Yönleri: Analitik, Objektif, Öğrenmeye istekli, Serinkanlı

Gelişim Alanları: Ketum, İçe kapanık, Paylaşmayı sevmeyen, Soğuk

Gelişim Tavsiyesi: İnsanlarla biraz daha yakın ilişki kurmayı öğrenmeli. Bilgiyi edinmenin doğru zamanda olacağına inanarak bazı şeyleri zamana yayarak edinmenin öneminin farkında olmalı. Yapılan genellemelerin istisnaları olabileceğini yanlış bilgi olabileceğini zihnin bir tarafında tutmalıdır.

Başarılı Olacağı Meslekler: Yapay Zeka Uzmanı, Endüstriyel Veri Bilimci, Epidemiyolog, Endüstriyel tasarım, Mühendislikler, Danışmanlık, Astronomi ve uzay bilimleri, Bilgisayar yazılım, Medikal kontrol, Bilgisayar sistem analizi, Teknik destek, Yazılım ve sistem geliştirme, Yatırım/iş analisti, Değişim yönetim danışmanlığı, Felsefe, Veri tabanı yöneticisi, Yönetim bilişim sistemleri, Ar-Ge, Teknoloji araştırma birimleri, Araştırma odaklı akademisyenlik, Stratejik planlama, Fizik-Matematik gibi temel bilimler, Tıp, Arkeoloji, Uzay Tıbbı, Bilim Araştırmacılığı

6. Sorgulayıcı: Onlar için güvenmek ve güvenene kadar sorgulamak hayatın önemli bir parçasıdır. Bunun yanında yaşadıkları her olumlu deneyim kendilerine olan güvenlerini artırır. Onlara bir işe ya da kişilere güvenebilmeleri için zaman tanınmalı, harekete geçmek üzere uygun zamanı kendilerinin belirlemesine imkan sunulmalıdır.

Temel arzusu: Bir yere, topluluğa veya dosta güven duyup kendimi güvende hissetme

Temel Korkusu: Tek başına desteksiz kalma, kendini emniyette hissetmeme

Güçlü Yönleri: Sorumluluk sahibi, Problemleri öngörebilen, Tedbirli, Güvenilir

Gelişim Alanları: Şüpheci, Endişeli, Kötümser, Aşırı kuralcı

Gelişim Tavsiyesi: Geleceğe endişe ve güvensizlik ile bakmamalıdır. Yanlış karar almaktan korkmamalı, böyle de olsa ders alıp önüne devam etmelidir. En kötü karar kararsızlıktır.

Başarılı Olacağı Meslekler: Blockcahin Geliştiricisi, Etik Uzmanı, Veri Dedektifi ve Güvenliği Uzmanı, Robot Koordinasyon Uzmanı, Dijital Yol Denetleyicisi, Öğretmenlik, Hesap uzmanlığı, Vergi denetçiliği, Muhasebe, Yatırım güvenlik danışmanlığı, Noter, Öğretim görevlisi, İş sağlığı ve güvenliği, Müfettişlik, Sigortacılık, Bankacılık, Tıp, Güvenlik ve istihbarat, Kalite kontrol, Yönetici asistanı, Askerlik, İnşaat ve makine mühendisliği.

7. Maceracı: Meraklı ve hareketlidirler. Aynı anda birden çok işe odaklandıklarından zaman zaman dağılma problemleri var. Dağınıklıkta düzeni bulurlar. Yenilikçi ve pratik zekalılar. Bir iş faydalı ise ben varım derler. Çevresindeki kişilerin engeller ve yasaklar koymadan doğru bir şekilde dinleyerek onları yönlendirilmeleri beklenir.

Temel arzusu: Mutlu, neşeli, pozitif

Temel Korkusu: Üzüntülü, acı çeken ve çıkış yolu olmayan bir durumda olma, seçeneksiz kalma

Güçlü Yönleri: Harekete geçiren, Enerjik, İyimser, Yaratıcı

Gelişim Alanları: Maymun iştahlı, Hiperaktif, Konsantrasyonunu çabuk kaybeden, Patavatsız

Gelişim Tavsiyesi: Kısa vadeli kazançlar yerine uzun vadeli kazanımlara odaklanın. Öz disiplin geliştirin. Sorunları ötelemeden, yüzleşin ders çıkartmaya önlem almaya bakın. Hayal ile gerçeği ayırt edin. İdare etmeyi, tatminkar olmayı öğrenin.

Başarılı Olacağı Meslekler: AR Uzmanı, Giyilebilir Teknoloji Tasarımcısı, 3d Yazıcı Uzmanı, Akıllı Şehirler Uzmanı, Mobil Uygulama ve Oyun Geliştiricisi, Girişimci, İnovasyon İşleri, Grafik Tasarımcı, Pazarlama, Bireysel işletmecilik, Tur rehberi, Seyahat yazarı, Komedyen, Stand-up sanatçısı, Tiyatro ve müzik sanatçısı, Gurme, Fotoğrafçılık, DJ, İşletmecilik, Ar-Ge birimleri, İş geliştirme direktörü, Medya/gazete yazarlığı, Pilot, Organizatörlük, Oyun ve eğlence sektörü, Reklamcılık, Politika, Uzay bilimleri, Gezgin, Kaşif, Sinemacılık, Komedyenlik, Karikatürist, Emlak komisyonculuğu, Muhabirlik, Spikerlik.

8. Meydan Okuyan: Güçlü bağımsız cesur müdahaleci korumacı ve aksiyoneldir. Kişiler ona karşı dürüst; fakat kararlı bir tavır sergilemelidir. Umursamaz, geçiştirici kapalı tavırlar bu kişilerin gözünde sizin değerinizi zedeleyecektir. Bu yüzden her şeyi onun faydasına yaptığınızı dürüstlüğünüzle ona hissettirmeye çalışın.

Temel arzusu: Güçlü, kuvvetli, bağımsız ve kontrol eden biri olma.

Temel Korkusu: Güçsüzlük, hükmedilme, zayıflık ve yönetilme

Güçlü Yönleri: Kararlı, Kendinden emin, İş bitirici, Koruyucu

Gelişim Alanları: Baskın, Aşırı saldırgan, Bildiğini okuyan, Uzlaşmaz

Gelişim Tavsiyesi: Bağımsızlık ve kendisinden emin olmayı diğer insanlara güvenerek dengelemelidir. İnsanları korkutarak değil, sevgi ile motive etmeyi öğrenmelidir. İnsanların farklılıklarına saygı göstermeli öfkesini kontrol edebilmeli. Sakin olup düşünerek hareket etmeli, toleranslı olmalıdır.

Başarılı Olacağı Meslekler: Finans, İnşaat/taahhüt, Ulaşım, Yönetici/idareci, Politikacı, Risk yönetimi, İş geliştirme uzmanı, Emniyet birimleri, Askerlik(subay), Pazarlama Lideri, Üretim müdürü, CEO, Üst Düzey Yönetici, Sağlık hizmet yöneticiliği, Fabrika denetçiliği, Satın alma.

9. Barışçı: Geçimi kolay, uyumlu kişiliklerdir. Farklılıkları dengelemeye arabulmaya çalışırlar. Çatışmadan hoşlanmayan uzlaşmacı bir yapıdır. En çok kullandığı kelime «fark etmez» kelimesidir. Bu işi yapsan benim için iyi olur ama senin imkan şartlarını bilmiyorum ona göre durumunu değerlendir karar ver her kararın da benim için doğaldır” demek lazım onları karar vermek için zorlamamak gerekir.

Temel arzusu: Uyum ve bütünleşme, birlik, çatışmasız ahenk içinde herkesin mutlu olması.

Temel Korkusu: İhtilafa düşüp bölünme ve çatışma yaşama

Güçlü Yönleri: Uyumlu, Uzlaşmacı, Hoşgörülü, Dengeleyici

Gelişim Alanları: Üşengeç, Çatışmadan kaçınan, Kararsız, İnatçı

Gelişim Tavsiyesi: Öncelilerini belirlemeli, gerektiğinde tepkisel olmayacak şekilde hayır diyebilmeli neden olduğunu açıklıkla ifade edebilmeli, işleri ertelememeli plan yapıp uymaya çalışmalı. İçindeki çatışan duygu ve fikirlerin farkına varmalı ve kendi iç dünyasında çözüme kavuşturmalıdır.

Başarılı Olacağı Meslekler:  İklim Mühendisi, Sentetik Biyoloji Uzmanı, Müzisyen, Öğretmenlik, Sosyal hizmetler, Muhasebe, Evrak ve veri işleme,  Tekniker, Üretim birimleri, Makine mühendisliği, jeofizik, Jeoloji, Bürokrasi, Çevre mühendisliği, Aşçılık, Arabuluculuk hizmetleri, Koruyucu hekimlik, Radyoloji, Üretim, Sosyal Sorumluluk ve Dernek temsilciliği.

Sonuç olarak, eğer kendimizi daha iyi tanımak, güçlü olan alanları tespit edip, daha çok parlatmak, gelişime açık alanlarımızı ise doğru yönetebilmek için öncelikle kendi mizaçlarımızın farkında olmalı ve mizacımızın seçeceğimiz meslekleri belirlerken beklentilerimize uyup uymadığını düşünmeliyiz. Gelin, sizinle küçük bir metafor kullanarak bu konunun faydasını kısaca özetleyelim. Bir ağaç; nasıl ki çekirdeği, gövdesi, dalları, yaprakları ve meyvesi ile bir bütünü oluşturuyorsa; insan da tıpkı bir ağaç gibi psikolojik, zihinsel ve fiziksel özellikleriyle bütünü içeren bir varlıktır. Ağacın çekirdeği bu durumda mizacımızı oluştururken, çoğu zaman büyüklerimizin söylediği “Can çıkar, huy çıkmaz” ya da “Yedisinde neyse, yetmişinde de O’dur” gibi deyişlerin temeli aslında insanın mizacını ifade ediyor.

Yani mizacı, verimli toprak üstünde yer alan bir çekirdeğin oluşturduğu ağacın kökleri olarak düşündüğümüzde, kök ne kadar kuvvetli ve sağlam olursa, o kök üzerinden çok sağlam bir gövde oluşacaktır. İşte o gövde yani ağaç, insanın kişiliği olarak karşımıza çıkar. Kök ve gövdeden sonra ortaya çıkan dallar, öyle ki dallarda ki çiçekler, meyveler, o kadar güzel olacaktır. Kişiliğin ne kadar şekilleneceği mizacın yapısı ile çevresel etkenlerin karşılıklı etkileşimine bağlıdır. Mizaç yapısı, ‘‘doğuştan ve değişmez’’ iken, kişilik özellikleri gelişim ve değişime açıktır. Eğer bir ağacı gövdesinden itibaren keserseniz artık o ağaç olmaz, tek başına oduna dönüşür. Bu yüzden önce kendi farkındalığımızı artırarak kendimizi güçlü ve gelişim alanlarımızla bir bütün olarak kabul edip güçlü alanlarımızı parlatarak, gelişim alanlarımızı yönetmeyi öğrenmeliyiz. Unutmayalım ki, kendimizi keşfetmek ileriki yaşantımızda karşımıza çıkacak olan her türlü potansiyel seçimlerimizde bizi biz yapan unsurlar olacaktır.

* Peki ya sizin Enneagram Tipiniz ne? Bunu öğrenmek için dilerseniz, telefonunuza mobilapp olarak enneagramı indirip, karşınıza çıkan kısa testi yanıtlayabilir veya online ortamda bu envantere ilişkin testleri araştırabilirsiniz.

Kitap Önerileri:

• Enneagram ile Kişilik Analizi-Don Richard Riso,
• Psychological Types-Gustov Jung
• 4 Anlaşma-Toltek Bilgeliği: Don Miguel Ruiz