Türk Telekom Güncel | Sayı 08

Söz konusu kökten türemiş çarpıcı bazı örnekler: • Komi (commis): Bir işle görevlendirilen kimse. • Komiser (commissaire): Komisyon üyesi, güvenlik görevlisi. • Komite (comité): Az sayıda üyeden oluşan heyet. Kumbara Farsça “küçük küp” anlamına gelen “Xumbare” sözcüğünden dilimize geçmiştir. (Xum / Xumb: Küp, çömlek) Mortgage İngilizce “gayrimenkul ipoteği Castell adlı bir kontla evlenmesi sonucunda şirketin adı bu tarihten sonra Faber-Castell adını almıştır. Prefabrik (préfabriqué): Önceden imal edilmiş. Kabotaj Sözlük anlamı, “geminin kıyıdan gitmesi; kıyı denizciliği” olup dilimize Fransızca “cabotage” teriminden geçmiştir. Latince “baş, kafa” anlamına gelen “caput” kökünden gelmektedir. Kabotaj Bayramı ise, her yıl 1 Temmuz’da kabotaj hakkının elde edilişini kutlamak amacıyla kutlanmaktadır. Otomobillerin baş tarafında yer alan “kaput” terimini anımsayacaksınız. Ayrıca, Batı Afrika’daki “Cape Verde (Yeşil Burun Adaları)”, “yeşil kafalar” anlamına gelmektedir. “Başkent, baş para (sermaye)” anlamlarında kullanılan “capital” terimi ve “ön ödeme” anlamında kullandığımız “kaparo” terimleri de aynı kökten gelmektedir. Kaparo (İtalyanca-Caparra): Caput (baş, ön) + Arrabo (güvence) Komisyon Fransızca “bir işle görevlendirilmiş heyet; bir işi yerine getirmek için alınan ücret” anlamındaki “commission” sözcüğünden dilimize geçmiştir. Bir işi yerine getirmek anlamına gelen “commis-“ filinden + ton son ekiyle türetilmiştir. Yaşam KELİMELER TÜRK TELEKOM GÜNCEL I 69 68 I TÜRK TELEKOM GÜNCEL karşılığında verilen uzun vadeli borç” anlamındaki “mortgage” teriminden dilimize geçmiş olsa da, terimi oluşturan sözcükler yine Fransızcadan gelmektedir. Terim, Fransızca “ölü” anlamındaki “mort” sözcüğü ile “rehin, garanti” anlamındaki “gage” sözcüklerinin birleşiminden meydana gelmiştir. Mort sözcüğü “ölü” anlamına gelse de çok eski çağlardan gelen uzunca bir yaşam sürmüştür, sürmektedir de. Hint Avrupa dilinde “mer-“ fili ile yola çıkan sözcük önce “mr-yo-“ halini almış, daha sonra ise Latince “mort-“ halini almıştır. İngilizce mortal, murder, morgue, mortuary; Fransızca natürmort (ölü doğa) ve Farsça “adam, insan, erkek” anlamına gelen “mert” kelimesi de bu kökten türemiş dikkat çekici sözcüklerdir. Perakende Arapça “dağınık, saçılmış, parça parça” anlamına gelen “parā- gande” sözcüğünden gelmektedir. Piyasa Venedikçe “çarşı, meydan, pazar yeri” anlamına gelen “pià-sa” sözcüğünden dilimize geçmiş olup kökeni Hint Avrupa dilinde “yayılmak” anlamındaki “plat-” filine kadar uzanmaktadır. • Plato (Fra-plateau): Yayla, düzlük. • Flat (İng): Düz. Portföy Fransızca “taşımak” anlamındaki “porter-” fili ile “yaprak, kâğıt” anlamındaki “feuille” sözcüklerinin birleşiminden oluşmuş “evrak-taşır” anlamına gelen “porte feuille” teriminden dilimize biraz farklı bir anlamda geçmiştir. “Porter-” filinden türemiş bazı sözcükler: • Portmanto (porte manteau): Manto taşır • Portatif (portatif): Taşınabilen • Port, portal, portbebe “Feuille” sözcüğünden türemiş bazı sözcükler: • Föy (feuille): Yaprak, kâğıt yaprağı • Folyo (folio): Yazı yazmaya, baskı yapmaya yarayan ince yaprak • Filiz (Yun-phylís): Yapraklanma