Türk Telekom Güncel | Sayı 03

Yaşam SAĞLIK TÜRK TELEKOM GÜNCEL I 67 66 I TÜRK TELEKOM GÜNCEL bir hastalık değil! Herkesin bir hastalık olarak bildiği Vertigo’nun sanılanın aksine bir hastalık değil, sadece bir semptom olduğunu biliyor muydunuz? Vertigo hakkında tüm detayları Bakırköy Nöroloji Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Arif Çakır’dan dinledik. Gizem Sabuncu Vertigo Vertigo esnasında ne yapmalı? — Vertigo yaşayan kişi, ilk olarak düşme tehlikesine karşı emniyetini sağlamalıdır. Bunun için mümkünse hemen koltuk, sandalye vb. bir yere, bunlar yoksa da hemen yere oturmalıdır. — Baş dönmesi sırasında çift görme, yüzde uyuşukluk, ağızda kayma, kol veya bacaklarda güç kaybı, konuşmada bozulma, yutkunmakta zorlanma, işitme kaybı ya da kulakta çınlama gibi belirtiler var mı diye kontrol edilmeli. Bunlardan biri veya fazlası varsa vakit kaybedilmeden acil nöroloji uzmanına gidilmeli. Bu tarz belirtiler yoksa ve sadece baş dönmesi varsa kişi oturduğu yerde sakince baş dönmesinin geçmesini beklemeli. Bu esnada tansiyonun ölçülmesi çok yerinde olur. — Baş dönmesi geçtikten sonra tekrar ayağa kalkarken mutlaka birisinin yardımıyla kalkılmalıdır ki, baş dönmesi tekrarlarsa düşme riski azaltılabilsin. İlerleyen günlerde baş dönmesi tekrarlamaya devam ederse mutlaka bir nöroloji polikliniğine başvurulmalı. G enel anlamıyla “baş dönmesi” anlamına gelen Vertigo, kişinin başında bir dönme hissi ya da çevrenin kişi etrafında dönmesi şeklinde olabiliyor. Buna “Gerçek Vertigo (True Vertigo)” deniyor. “Dizziness (Baş dönmesi ve sersemlik)” denilen kısa süreli sendeleme, yer ayağının altından kayıyormuş gibi hissetme veya bu hislerle birlikte anlık olarak nerede olduğunu ya da ne yapacağını hatırlamakta zorlanma gibi bulgular da “Vertigo” olarak ifade ediliyor. Nörolojide “denge bozukluğu” denilen bu durumda; yürümede, oturup kalkmakta, ayakta durmakta güçlük ya da hareketlerin kolaylıkla ve akıcı bir şekilde yapılamaması da hastalar tarafından “Vertigo” olarak biliniyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Arif Çakır’a göre ise; nöroloji polikliniklerinde baş ağrısından sonra en sık karşılaşılan şikayet olan Vertigo bir hastalık değil, pek çok hastalıkta ortaya çıkabilen bir belirti! Çakır, bunu şu şekilde özetliyor: “Bir benzetme yapacak olursak; ateşin çıkması, basit bir nezle veya gribin belirtisi olabileceği gibi menenjit vb. ciddi bir durumun ya da vücudun herhangi bir yerindeki bir kanserin de habercisi olabilir. Benzer şekilde Vertigo da pek çok hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkabilir.” Yaşa göre belirtiler değişiyor Dr. Arif Çakır, Vertigo’nun farklı yaşlarda ve farklı şekillerde kendini gösterebileceğini söylüyor: “Gerçek Vertigo, erişkinlikte ve özellikle orta yaş üstünde sık görülüyor. En çok sabah yataktan kalkıldığında ya da özellikle hızlı yapılan baş hareketleri sonrası veya oturup kalkarken birkaç saniyeden dakikalara kadar değişen sürelerde baş dönmesi şeklinde oluyor. Genç erişkinlerde ise en sık olarak migren ağrısından önce ya da ağrıya eşlik eden baş dönmesi ve gözler kapalı hareketsiz kalma isteği şeklinde ortaya çıkabiliyor. Bu durum tekrarlayıcı bir şekilde 1-2 gün ya da bazen 1-2 hafta sürebiliyor. Yine Vertigo olarak bilinen denge bozukluğunda ise dengesizlik, denge bozukluğuna neden olan hastalığın türüne göre hemen her yaşta olabiliyor.” Vertigo’dan Vertigo’ya fark var Vertigo, Vertigo’ya neden olan hastalığın nerede olduğuna bağlı olarak ikiye ayrılıyor: İlki Periferik Vertigo. Bu türde, sorun beynin dışında oluyor ve en sık olarak iç kulaktaki bozukluklara bağlı ortaya çıkıyor. İkincisi ise Santral Vertigo. Santral Vertigo’da sorun beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sisteminde. Vertigo bu durumda migren ağrısından önce belirti olarak ağrıya eşlik edebiliyor ya da migreni olan bir kişide ağrı olmaksızın gelip geçici baş dönmesi atakları şeklinde görülebiliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Arif Çakır, “Hastalarımız tarafından çoğunlukla Vertigo olarak ifade edilen dengesizliğin nedenleri, merkezi ya da periferik sinir sistemine ait olabilir” diyor ve şöyle açıklıyor: “En sık gördüğümüz durum, kontrolsüz giden şeker hastalığında görülen ‘Polinöropati’. Santral nedenler içinde ise son yıllarda sıklığı giderek artan B12 vitamin eksikliğini söylemek gerekir. Bu durum hem çok ciddi hem de kolaylıkla tedavi edilebildiği için mutlaka araştırılmalıdır. Yine son zamanlarda sıklığı artan ‘Demans (Bunama)’ sendromlarında da denge bozukluğu sık görülür. ‘Dizziness (Baş dönmesi ve sersemlik)’ dediğimiz durum ise genel bir yorgunluk ve stres haliyle ilgilidir.” Nasıl tedavi edilir? Çakır, Vertigo’nun tedavi yöntemleri hakkında da bilgiler verdi: “Vertigo tedavisiyle ilgili en büyük sorunu, çok etkili ve çok kolaylıkla tedavi edilebilecek bir durum olan “kulak kistallerinin oynaması”nda yaşıyoruz. Bu hastalık konunun uzmanı bir nörolog tarafından kolaylıkla tanınır ve tedavi edilir. Bunun gerçek tedavisi Vertigo egzersizleridir. Bu egzersizler o kadar etkilidir ki, hastaların neredeyse tamamında daha ilk yapıldığında büyük bir rahatlama sağlanır. Kalanında ise birkaç gün veya bir hafta içinde tamamen iyileşme görülür. Ancak yoğun poliklinik koşullarında bu egzersizleri yaptıracak zaman bulamayan hekim arkadaşlarımız, baş dönmesi hissini azaltan ilaçlar verebilir. Diğer Vertigo nedenlerinin tedavisi için de elbette uzman bir doktorla hareket etmek, hastalarımızın sağlığına bir an önce kavuşmasını sağlar.” Vertigo’ya karşı alınması gereken önlemler “Kulak kristallerinin oynaması” için en önemli tetikleyicilerin, günlük aktivitenin az oluşu ve kafa travmaları olduğu unutulmamalı. Bu yüzden günlük egzersiz yapmak ve travmalardan korunmak çok önemli. İç Kulak Tansiyonu’nu neyin tetiklediği bilinmemekle beraber atak başladığında mutlaka doktora başvurulmalı. Migrenöz Vertigo’ya karşı, migren ağrılarını engelleyen önlemler alınmalı. Bazen de doktorunuzla iş birliği içinde koruyucu ilaçlar kullanmak gerekebilir. Şeker hastalığı olanların kan şekeri kontrolü, dengesizliği önlemede en etkili yöntemdir. Son olarak, uygun aralıklarla vitamin düzeyleri ve diğer rutin kan değerlerinin kontrolü, Vertigo oluşumunu engellemede çok önemlidir.